Jak budowano "Zielone Mosty Narwi"
Stowarzyszenie "Zielone Mosty Narwi", mające również status Lokalnej Grupy Działania, powstało w czerwcu 2006 w wyniku realizacji projektu Phare nr PL2003/004-379/01.01.03/os/44/9, finansowanego ze środków Unii Europejskich i budżetu Państwa. Projekt realizowany przez Społeczny Instytut Ekologiczny został rozpoczęty w grudniu 2005 i zakończony w sierpniu 2006. Historia utworzenia Stowarzyszenia uwidocznia charakter oddolny, społeczny i partnerski tej inicjatywy.
Początki idei Zielonych Mostów Narwi czyli wybór lokalizacji i uczestników
Inicjatorem projektu utworzenia Stowarzyszenia pod hasłem "koalicja na rzecz ekorozwoju" był Społeczny Instytut Ekologiczny, organizacja pozarządowa z siedzibą w Warszawie, zajmująca się w szczególności tematyką zrównoważonego rozwoju i bioróżnorodności rolniczej. Społeczny Instytut Ekologiczny prowadzi działania w gminach wiejskich województwa mazowieckiego, szczególnie na Kurpiach. Jakkolwiek województwo mazowieckie jest uważane za najbardziej rozwinięty region w kraju, wskaźniki ogólne nie ukazują ogromnych kontrastów pomiędzy Warszawą i wiejskimi obszarami północno-wschodniego Mazowsza, które jest regionem "zapomnianym". Występują tam ogromne problemy społeczne i gospodarcze -duże ubóstwo, bezrobocie, brak perspektyw. Bliskość Warszawy sprawia, że drenuje ona zasoby ludzkie, natomiast powstaje brak działań prorozwojowych w terenie, który ze względu na dobre wskaźniki na poziomie województwa jest traktowany drugorzędnie również przez administracje państwową. Wybrane gminy które stanowiły zaczątek koalicji, czyli Winnica, Pokrzywnica i Zatory, położone są tuż obok siebie i są bardzo podobne pod względem:
- gospodarczym: przeważa produkcja rolnicza-głównie w małych indywidualnych gospodarstwach
- społecznym: bardzo podobna struktura osadnicza (układ osadniczy zachowany od średniowiecza), głębokie tradycje kulturowe, takie same problemy społeczne (defeminizacja, ujemny przyrost demograficzny, duże bezrobocie - około 15%)
- przyrodniczym (mało zdegradowane środowisko, cenne zasoby bioróżnorodności biologicznej w rolnictwie, niewykorzystany potencjał do rozwoju rolnictwa ekologicznego i wysokiej jakości produktu lokalnego)
Średni dochód podatkowy na mieszkańca w tych trzech gminach wynosi 335,24zł. W gminach przeważa produkcja rolnicza, w niewielkich gospodarstwach rolnych (średnio 8ha). Miejsca pracy poza rolnictwem znajdują się przede wszystkim w przedsiębiorstwach transportowych i budowlanych, gdzie wymagane są niskie kwalifikacje. Jednocześnie występuje na tych terenach postępujący problem defeminizacji, w przedziale wiekowym mobilnym na 100 mężczyzn przypadają 82 kobiety, co jest powodem dalszego spadku atrakcyjności tych terenów i może powodować znaczne pogorszenie problemów społecznych w bliskiej przyszłości.
Problemom tym można przeciwdziałać wykorzystując bardzo duży potencjał rozwojowy, na który składają się:
- bliskość rynku zbytu na różnego rodzaju produkty i usługi począwszy od produktów żywnościowych skończywszy na usługach turystycznych (Warszawa -ok. 50 km),
- bliskie sąsiedztwo Pułtuska - dynamicznie rozwijającego się ośrodka akademickiego i kulturowego,
- ciekawe walory przyrodnicze - dolina Narwi, rozległe kompleksy leśne,
- łatwość pozyskania zasobów pracy - duże bezrobocie (około 15%),
- wysoki udział grupy przedprodukcyjnej w strukturze ludności (około 30%, podczas gdy średnia dla kraju wynosi około 23%),
- korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego i produkcji markowych produktów żywnościowych.
Jeszcze parę lat temu gminy te prawie ze sobą nie współpracowały, pierwsze elementy wspólnego działania (także w ramach gospodarstw z sąsiednich wsi) pojawiły się w trakcie realizowanych przez Społeczny Instytut Ekologiczny warsztatów. W czasie prowadzenia dotychczasowych rozmów, projektów i badań terenowych, okazało się, że gminy zaczynają coraz lepiej rozumieć znaczenie współpracy, dla wspólnego rozwiązywania problemów lokalnych. Zidentyfikowano też wstępnie wspólne potrzeby i możliwości. Na tym gruncie powstała idea stworzenia lokalnej koalicji na rzecz ekorozwoju "Zielone Mosty Narwi". Jej celem między innymi byłoby aktywizowanie mieszkańców, przedstawienie im innych możliwości niż emigracja do miasta lub marginalizacja społeczna, pobudzenie poczucia wartości lokalnej społeczności, ukazanie perspektyw i pobudzenie obywatelskiej inicjatywy.
Z rozmów w innych gminach i własnych dociekań Społecznego Instytutu Ekologicznego wynika, że projekt powstania koalicji zrealizowany w tych trzech gminach ma olbrzymie szanse stać się motorem rozwoju dla innych gmin leżących nad Narwią, a w efekcie rozwoju tego regionu - rezultaty i przebieg projektu będą przedstawiane też w innych gminach z regionu, które już wyraziły zainteresowanie programem.
